تىجارەت ۋە جازانە-مەزكۇر ھەدىسلەردىكى چەكلىمە
2- مەزكۇر ھەدىسلەردىكى چەكلىمىنىڭ دائىرىسىنى كېڭەيتكەنلەر ھەنەفىي، شافىئىي، مالىكى ۋە ھەنبەلىي مەزھەپلىرى جازانىخورلۇقنىڭ دائىرىسىنى قىياس يولى بىلەن كېڭەيتىدۇ. سەرەخسى بۇنى مۇنداق بايان قىلىدۇ: بۈيۈك فەقىھلەر، قىياستىن مەنئى قىلىدىغان بىر دەلىل بولمىسىلا نەرسلەرگە قىياس قىلىشنى قوبۇل قىلىدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە ئۆسۈم مەسىلىسىدە قىياس قىلىشنىڭ جايىز بولغانلىقىغا دائىر دەلىل بار. چۈنكى مالىك ئىبىن ئەنەس بىلەن ئىسھاق ئىبىن ئىبراھىم… داۋامىنى ئوقۇش
تىجارەت ۋە جازانە – ئېلىم- سېتىم پەردىسى ئاستىدا جازانىخورلۇق
ج- ئېلىم- سېتىم پەردىسى ئاستىدا جازانىخورلۇق ئاللاھ تائالا ئېلىم-سېتىمنى ھالال، جازانىخورلۇقنى ھارام قىلدى (بەقەرە 2 / 275). ئېلىم-سېتىم باشقا، جازانىخورلۇق باشقىدۇر. قىممىتى 100 لىرا بولغان بىر مالنى بىر ئاي قەرەللىك 101 لىراغا ساتقان كىشى بىر ئاي كېيىن سېتىۋالغان كىشىدىن ئۇ مالنى تەلەپ قىلالمايدۇ. ئۇ پەقەت 101 لىرانى تەلەپ قىلىدۇ، بۇ 101 لىرا ئۇ مالنىڭ بەدىلىدۇر.… داۋامىنى ئوقۇش
سۈننەت
سۈننەت ئاللاھنىڭ كىتابىنىڭ تەتبىقىدۇر بۇ سۈننەت، ئاللاھنىڭ ئەلچىسىنىڭ تەھقىقىدۇر بۇ سۈننەت، ۋەھىي پەرىشتىسىنىڭ تەستىقىدۇر بۇ سۈننەت، ئىسلام دىنى يولىنىڭ تەرتىبىدۇر بۇ سۈننەت، ئىككى دۇنيا بەختىنىڭ تەمىنىدۇر بۇ سۈننەت. يىگىرمۈچ يىلدا قۇرئان تەدرىجىي نازىل بولغان، ھەر ئايەت چۈشكەن ھامان رەسۇلۇللاھ ئوقۇغان، مۇئمىنلارغا باش بولغان بىرلىكتە ئىجرا قىلغان، ئەمەلدە ئۆرنەك بولغان ھەممىسى بىلگەن ئايان، ھېچ مۈجمەللىك… داۋامىنى ئوقۇش
تىجارەت ۋە جازانە-دىسكونت قىلىش
ب- دىسكونت قىلىش دىسكونت قىلىش قەرەلى توشماستىن تۆلەش بەدىلىگە قەرزنىڭ مىقدارىنى چۈشۈرۈپ بېرىش، دېمەكتۇر. ئىلگىرى ساھابە (ر.ز) لەرنىڭ بۇ ھەقتىكى كۆزقاراشلىرىنى ئوتتۇرىغا قويغان ئىدۇق، بۇ يەردە فەقىھلەرنىڭ ماۋزۇ بىلەن مۇناسىۋەتلىك كۆزقاراشلىرى بايان قىلىنىدۇ. 1- قەرزنى دىسكونت قىلىش بۇ يەردىكى قەرز بىر نەرسىنى سېتىشتىن ياكى ئىجارىگە بېرىشتىن ۋە ياكى بىر ئىش/خىزمەتنى قىلىپ بېرىشتىن مەيدانغا كەلگەن قەرزدۇر.… داۋامىنى ئوقۇش
60-ئادىل ھۆكۈمران
ئادىل ھۆكۈمران ئاللاھ تائالا مۇنداق دېگەن: ﴿… وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ﴾ «ئادىل بولۇڭلار، ئاللاھ ھەقىقەتەن ئادىللارنى دوست تۇتىدۇ»-(سۈرە ھۇجۇرات 9- ئايەتنىڭ بىر قىسمى) ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رىۋايەت قىلىپ مۇنداق دەيدۇ: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: «ئاللاھ تائالانىڭ سايىسىدىن باشقا ھېچقانداق سايە يوق قىيامەت كۈنىدە ئاللاھ تائالا يەتتە تۈرلۈك ئادەمنى ئۆز ئەرشى ئاستىدا سايىدىتىدۇ: 1)… داۋامىنى ئوقۇش
59-ئەمەلدارلارغا ياردەمچى بولۇش
سۇلتاننى ياخشى ۋەزىر تەيىنلەشكە، قازى ۋە باشقا ئىش ئۈستىدىكىلەرنى ياخشى ياردەمچى تەيىنلەشكە رىغبەتلەندۈرۈش ۋە ئۇلارنى يامان دوست تۇتۇشتىن ۋە يامان كىشىلەرنىڭ مەسلىھەتىنى قوبۇل قىلىشتىن ئاگاھلاندۇرۇش توغرىسىدا ئاللاھ تائالا مۇندا دەيدۇ: ﴿الْأَخِلَّاء يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِينَ﴾ «بۇ كۈندە دوستلار بىر-بىرىگە دۈشمەن بولىدۇ، پەقەت (خۇدالىق ئۈچۈن دوستلاشقان) تەقۋادارلار ئۇنداق ئەمەستۇر»- (43- سۈرە زوخرۇف 67- ئايەت).… داۋامىنى ئوقۇش
بەدىر ئۇرۇشى ۋە تەقدىر- بەدىر ئۇرۇشىدىن كىيىنكى ۋەقەلەر
د- بەدىر ئۇرۇشىدىن كېيىنكى ۋەقەلەر مۇسۇلمانلار بەدىر ئۇرۇشىدا ھەم دۈشمەنگە قوغلاپ زەربە بەرمەسلىك ھەم ئۇلارنى تامامەن مەغلۇپ قىلماي تۇرۇپ ئەسىر ئېلىشتىن ئىبارەت ئىشلىگەن گۇناھلىرى ئۈچۈن تەۋبە قىلىشلىرى كېرەك ئىدى. تەۋبە-قىلغانلىرىغا پۇشايمان قىلىش، ئۇ گۇناھنى تاشلاپ قايتا قىلماسلىقنى قارار قىلىش، ھەمدە خاتالىقىنى ئىمكانقەدەر تۈزىتىش دېمەكتۇر.[1] ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: ﴿وَإِذَا جَاءكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِنَا فَقُلْ سَلاَمٌ… داۋامىنى ئوقۇش
بەدىر ئۇرۇشى ۋە تەقدىر-بەدىر جېڭى
ج-بەدىر ئۇرۇشى مۇشۇنداق ياردەم ۋە قوللاشتىن كېيىن مۇسۇلمانلار، ئەبۇ جەھىلنىڭ قوماندانلىقىدىكى قۇرەيش ئارمىيىسى بىلەن ئۇرۇش قىلدى ۋە ئەبۇ جەھىل بىلەن بىللە يەتمىش مۇشرىكنى ئۆلتۈردى. مۇسۇلمانلاردىنمۇ 14 نەپىرى شەھىد بولدى. بۇ ئەسنادا مۇسۇلمانلار سەۋرچانلىق بىلەن تەرتىپنى بۇزماي ئۇرۇشنى داۋاملاشتۇرۇشى ۋە چېكىنگەن مۇشرىكلارغا قوغلاپ زەربە بېرىشى كېرەك ئىدى. ئەمما ئۇلار مۇنداق قىلمايلا قالماي يەنە يەتمىش ئادەمنى ئەسىرگە… داۋامىنى ئوقۇش
تىجارەت ۋە جازانە-فەقىھلەر دەۋرىدە جازانە
2- فەقىھلەرنىڭ دەۋرى قۇرئان ۋە ھەدىسنى تەھلىل قىلىپ ئۇلاردىن شەرىئەت ئەھكاملىرىنى[1] چىقىرالايدىغان مۇسۇلمان ئالىملار فەقىھ ۋە مۇجتەھىد، دەپ ئاتىلىدۇ. بۇلارنىڭ بەزى ئۇسۇل ۋە كۆزقاراشلار ئەتراپىدا بىرلىشىشى بىلەن فىقىھ مەزھەپلىرى ئوتتۇرىغا چىققان. قەرزدىن قولغا كەلتۈرۈلگەن كىرىمنىڭ ئۆسۈم بولىدىغانلىقىنى ھەر فەقىھ قوبۇل قىلىدۇ، لېكىن ئۇلارنىڭ كۆپچىلىكى ئۆزلىرىنىڭ بۇ ھەقتىكى سىستېمىسىنى بۇنىڭغا قارىتا قۇرمايدۇ. تۆت مەزھەپنىڭ ھەممىسى ئۆسۈم… داۋامىنى ئوقۇش
تىجارەت ۋە جازانە- رەسۇلۇللاھتىن كېيىن جازانىخورلۇق
ئۈچىنچى بۆلۈم رەسۇلۇللاھ (ئە.س)دىن كېيىن جازانىخورلۇق ئاللاھ تائالانىڭ ئاخىرقى ئەلچىسى بولغان مۇھەممەد سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋە سەللەمدىن كېيىن جازانىخورلۇق چۈشەنچىسى ئاستا-ئاستا ئۆزگەردى: جازانىخورلۇق بارغانسېرى چۈشەنگىلى، چۈشەندۈرگىلى ۋە ئىچىدىن چىققىلى بولمايدىغان بىر مەسىلە بولۇپ قالدى. ئاندىن كېيىن جازانىخورلۇق ئېلىم-سېتىم پەردىسى ئاستىدا يېيىلىشقا باشلىدى، شۇنداقلا بۇنىڭ مۇئەسسەسەلىرى شەكىللەندى. ئاخىرى ئۆسۈمسىز بانكىلار دەۋرى باشلاندى. بۇ دەۋر ئىقتىساد ئەتراپلىق تەكشۈرۈش… داۋامىنى ئوقۇش
