مۇسۇلمانلار

تاماكا چېكىش نېمىشقا چەكلىنىدۇ؟

سوئال: تاماكا چېكىشنىڭ ھۆكمى نېمە؟
جاۋاب:
تاماكا چېكىش ھارامدۇر. بۇنىڭ ئىككى تۈرلۈك دەلىلى بار؛ بىرى ئەقلىي دەلىلدۇر، يەنە بىرى نەقلىي دەلىلدۇر.
ئەقلىي دەلىل:
ئىسلام دىنى بەدەنگە، ئەقىلگە، مالغا، جەمئىيەتكە ۋە ئەخلاققا زىيانلىق بولغان ھەر قانداق نەرسىدىن مەنئى قىلىدۇ. تاماكا يۇقىرىدىكى بەش خىل نەرسىنىڭ ھەممىگە زىيانلىق بولغانلىقى ئۈچۈن، ئۇنى چېكىش قەتئىي مەنئى قىلىنىدۇ. تۆۋەندە ئۇ زىيانلارنى بىر – بىرلەپ ئوتتۇرىغا قويىمىز:
1- تاماكا بەدەنگە زىيانلىق. بەدەن ئاللاھ تەئالانىڭ ئىنسانغا بەرگەن ئامانىتى بولۇپ، ئۇ ئىنساننىڭ ئۆز مۈلكى ئەمەستۇر. ئۇنىڭدىن ئاللاھ تەئالا كۆرسەتكەن يول بويىچە پايدىلىنىپ، ئاخىرىدا ئۇنى ئاللاھ تەئالاغا تەسلىم قىلىش لازىم.
بىر ئادەمنىڭ، ئۆزۈمنىڭ دەپ قولىنى ياكى پۇتىنى ۋە ياكى قانداقلا بىر ئەزاسىنى كېسىۋېتىش ئارقىلىق ئۆز ۋۇجۇدىغا زىيان يەتكۈزۈشى توغرا بولمىغاندەك، تاماكا چېكىش ئارقىلىق ئۆز ۋۇجۇدىغا زىيان يەتكۈزىشىمۇ توغرا ئەمەستۇر.
تاماكىنىڭ بەدەنگە زىيانلىق بىر نەرسە ئىكەنلىكى مۇتەخەسسىس دوختۇرلار تەرىپىدىن ئىسپاتلىنىپ پۈتۈن دۇنياغا ئېلان قىلىندى. جۈملىدىن دۇنيا بويىچە راك كېسىلىگە مۇپتىلا بولغۇچىلارنىڭ 90 % تاماكا چەككۈچىلەردىن بولغانلىقى ئىسپاتلىنىپ، بۇ توغرىدا ماقالىلار يېزىلدى. مانا بۇ، تاماكىنىڭ بەدەنگە زىيانلىق نەرسە ئىكەنلىكىنىڭ ئىسپاتىدۇر.
پۈتۈن دۇنيادىكى تاماكا ئىشلەپچىقىرىش شىركەتلىرى تاماكىنىڭ قېپىغا» تاماكا ساقلىڭىزغا زىيانلق» دېگەن مەزمۇندا بىر ئاگاھلاندۇرۇش يېزىپ قويىدۇ. ئۇلار بۇنى، تاماكا چېكىپ زىيانغا ئۇچراپ، شىركەتلىرى ئۈستىدىن سوتقا ئەرز قىلغۇچىلار بولۇپ قالسا، سوت مەھكىمىسىدە بىز «تاماكا زىيانلىق» دەپ قېپىغا يازغان ئىدۇق، دەپ ئۆزلىرىنى ئاقلاش ئۈچۈن يازىدۇ. ئەمەلىيەتتىمۇ دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدا تاماكا چەككۈچىلەر بىلەن تاماكا ئىشلەپچىقارغۇچى شىركەتلەر ئوتتۇرىسىدا بۇنداق دەۋا – دەستۇرلەربولۇپ تۇرىدۇ. خەلقئارالىق گېزىت – ژورناللاردا بۇنداق ۋەقەلەرنىڭ خەۋەرلىرى چىقىپ تۇرىدۇ.
2- تاماكا ئەقىلگە زىيانلىق. چۈنكى تاماكىنى چېكىپ باقمىغان كىشى چەكسە، ياكى چېكىپ ئادەتلەنگەن كىشى كۆپ چەكسە ياكى قاتتىق شۇرىسا ئازراق مەست قىلىدۇ. بۇ مۇ دوختۇرلار تەرىپىدىن ئىسپاتلانغان. پەيغەمبىرىمىزئەلەيھىسسالام: «كۆپى مەست قىلىدىغان نەرسىنىڭ ئېزىمۇ ھارام» دېگەن.- (بۇھەدىسنى ئەبۇ داۋۇد، تىرمىزى ۋە ئەھمەد رىۋايەت قىلغان).
3- تاماكا مالغا (ئىقتىسادقا) زىيانلىق. چۈنكى چېكىدىغان تاماكىنى پۇلغا ئېلىشقا توغرا كېلىدۇ. تاماكا ئالغان پۇل ھېچبىر پايدا ئېلىپ كەلمەستىن قولدا قالغان پۇلنىڭ ئاز قېلىشىغا سەۋەب بولىدۇ. بۇ، ھەر قانداق كىشى ئاسانلا بىلەلەيدىغان بىر ھەقىقەتتۇر. ئۇنىڭ ئۈستىگە تاماكا چەككەن كىشى ئائىلىسىگە يىمەك – ئىچمەك ۋە كىيىم – كېچەك ئېلىشنىڭ ئورنىغا تاماكا ئېلىپ چېكىدۇ. ئەگەر ئۇ ھەر كۈن تاماكىغا سەرپ قىلىدىغان پۇلنى يىغسا، يىغىلغان پۇل بىلەن تۇرمۇشىنى راھەت – پاراغت ئىچىدە ئۆتكۈزۈشى، بالىلىرىنى ئۇبدان ئوقۇتۇپ جەمئىيەتكە پايدىلىق بىر ئادەم قىلىپ سۇنۇشى مۇمكىن.
4- تاماكا جەمئىيەتكە زىيانلىق. مەسىلەن: تاماكنىڭ ئىسى ھاۋانى بۇلغايدىغان بىر زەھەر بولغاچقا تاماكا چەككەن كىشى ئايالىغا، بالىلىرىغا، ھەمراھلىرىغا، شۇنداقلا پۈتكۈل جەمئىيەتكە زىيان يەتكۈزىدۇ. دوختۇرلارنىڭ دېيىشىچە تاماكا چەككۈچىلەر بىلەن بىر ئۆيدە 4 سائەت بىللە ئولتۇرغان كىشى 10 دانە تاماكا چەككەندەك بولىدىكەن. تاماكا چېكىپ ئۆپكە، زۇكام ۋە باشقا كېسەللەرگە مۇپتىلا بولغان كىشىنىڭ كېسىلى باشقىلارغا يۇقىدۇ. بولۇپمۇ يۆتەلگەن چېغىدا شۇنداق بولىدۇ.
سۇ ۋە ھاۋا ھاياتلىق ئۈچۈن ئاساسلىق ئىككى ماددە. سۇنى بۇلغىۋېتىش مەنئىقىلىنغاندەك ھاۋانى بۇلغىۋېتىشمۇ مەنئى قىلىنىدۇ. بىر كۆلنىڭ سۈيىگە بىرزەمبىل پوقنى تۆكۈش قانچىلىق يامان ئىش بولسا، تاماكا چېكىپ ھاۋانى بۇلغاشمۇ ئاز دېگەندە شۇنچىلىك يامان ئىشتۇر. بۇنى ئەقىلپاراسەت ئىگىلىرى بايقىيالايدۇ.
5- تاماكا ئەخلاققا زىيانلىق. چۈنكى تاماكا ھەرگىز مۇسۇلماننىڭ ئەخلاقىئەمەس. ئەكسىچە بۇ ئەجنەبىيلەرنىڭ ئادىتىدۇر. بىر مۇسۇلماننىڭ ئەخلاقنى دىنىدىن ئۆگىنىشى لازىم. دىنى نېمىگە بۇيرۇسا، ئۇنى قىلىش، نېمىدىن چەكلىسە ئۇنىڭدىن يېنىش دىنىمىز بىزگە ئۆگەتكەن ئەخلاقتۇر. دۇنياسىغا، ئاخىرىتىگە، ئۆزىگە ۋە باشقا مۇسۇلمانلارغا پايدىسى بولمىغان، ھەتتا زىيىنى بولغان ئىشنى تەرك ئېتىش مۇسۇلماننىڭ ئەخلاقىدۇر. ئاللا تەئالا مۇنداق دەيدۇ: «مۆمىنلەر بىھۈدە سۆز- ھەرىكەتتىن يۈز ئۆرۈگۈچى كىشىلەردۇر»- مۇئمىنۇن سۈرىسى 23/3
تاماكا چېكىدىغان كىشى تاماكا ئېلىشقا پۇل تاپالمىغان چاغلاردا جىلە بولۇپ بىكاردىن- بىكار باشقىلارغا ئاچچىقلايدۇ. بەزىلەر بىلەن تىللىشىدۇ . بەزىلەرنى ھاقارەتلەيدۇ. بەزىدە ھېچنېمىدىن ھېچنېمە يوق كىشىلەر بىلەن ئۇرۇشىدۇ. تاماكا چېكىدىغان كىشىنىڭ ئىنسانلار بىلەن بولغان مۇئامىلىسى، ئائىلىسى بىلەن بولغان مۇئامىلىسى تاماكا چەكمەيدىغان كىشىگە قارىغاندا ناچار بولىدۇ.
تاماكا چىكىدىغان كىشى بەزىدە بالىلىرىغا ئازار بېرىدۇ. ئايالىغا دەشنەم قىلىدۇ. بەزىدە ئۆزىچە چىچاڭلاپ ئايالىنى تالاق قىلىۋېتىپ ئايالىنى تۇل، بالىلىرىنى يېتىم، ئۆزىنى دىۋانە قىلىپ قويىدۇ. تاماكا چېكىدىغان كىشىنىڭ ئاغزى سېسىق، يۈزى نۇرسىز بولۇپ قالىدۇ.
تاماكىنىڭ ئۇنىڭدىن باشقا نۇرغۇن زىيانلىرىمۇ بار. بۇ زىيانلار تۆۋەنكىچە:
ئا – ھەر كۈن تاماكا، چاقماق ياكى سەرەڭگە ئېلىشقا چىقىم بولغان پۇلنىڭ ھېسابىنى قىلىدىغان بولساق، مۇدھىش بىر رەقەم ئوتتۇرىغا چىقىدۇ. بۇنى ئىسلام دۇنياسى مىقياسىدا ھېسابلاپ باقايلى قېنى، ئاندىن بۇنىڭغا تاماكىنىڭ سەۋەبىدىن بولغان كېسەللەرنى داۋالاشقا كەتكەن مەبلەغنى قوشۇپ باقايلى،  بۇنى تەسەۋۋۇر قىلىش ئۈچۈن ماتېماتىك بولۇش كېرەك ئەمەس.
ب – تاماكا چېكىش دۇكان، ئۆي، زاۋۇت – فابرىكا، ماي ئىسكىلاتلىرى ۋە باسما زاۋۇتلىرى قاتارلىق جايلارغا ئوت كېتىشكە سەۋەب بولىدۇ. كۆيۈپ كەتكەن ئۆي، كارخانا، ئاپتومۇبىل ۋەھاكازالارنىڭ كۆيۈپ كېتىش سەۋەبلىرىنى تەكشۈرگەن چېغىمىزدا يەنە تاماكا ئىكەنلىكى ئوتتۇرىغا چىقىدۇ.
نەقلىي دەلىل:
تاماكا چېكىشنىڭ ھاراملىقىغا يۇقىرىدىكى ئەقلىي دەلىللەرنى كەلتۈرگەندىن كېيىن تۆۋەندە نەقلىي دەلىللەر كەلتۈرىمىز: تاماكا پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ زامانىدا يوق ئىدى. لېكىن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئېلىپ كەلگەن ئىسلام دىنى ۋۇجۇتقا، قوشنىغا ۋە ئىقتىسادقا زىيانلىق ھەر قانداق نەرسىنى ھارام قىلىدىغان كەڭ دائىرىلىك ھۆكۈملەرنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ . تۆۋەندە ئۇ ھۆكۈملەرنىڭ بىر قىسمىنى بايان قىلىمىز:
1- ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: «ئۇ پەيغەمبەر ئۇلارغا پاك نەرسىلەرنى ھالال قىلىدۇ. ناپاك نەرسىلەرنى ھارام قىلىدۇ»- (ئەئراف7/157).
تاماكا زىيانلىق، ناپاك، سېسىق نەرسىلەرنىڭ قاتارىدىندۇر.
2- ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: «ئۆزۈڭلارنى ئۆز قوللىرىڭلار بىلەن تەھلىكىگە ئاتماڭلار»- (بەقەرە 2/195).
تاماكا راك ۋە ئۆپكە كېسىلىگە ئوخشاش تەھلىكىلىك كېسەللەرنى كەلتۈرىدۇ. تاماكا چەككەن كىشى ئۆزىنى ئۆزى تەھلىكىگە ئاتقان بولىدۇ.
3- ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: «ئۆزۈڭلارنى ئۆلتۈرمەڭلار»- (نىسا 4/29).
تاماكا چېكىش ئۆزىنى ئالدىرىماي ئۆلتۈرگەنلىك بولىدۇ.
4- ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ: «تۇغقانغا، يوقسۇلغا، يولدا قالغۇچىغاھەققىنى بەرگىن. بۇزۇپ چاچمىغىن. چۈنكى بۇزۇپ چاچقۇچىلار شەيتانلارنىڭ قېرىنداشلىرىدۇر. شەيتان بولسا رەببىگە نان كوردۇر»- (ئىسرا 17/26 – 27)
تاماكا چېكىش مالنى بۇزۇپ چاچقانلىقتۇر ۋە ئىسراپ قىلغانلىقتۇر.
5- پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دەيدۇ: «زىيان سېلىشقا ۋە زىيان تارتىشقا بولمايدۇ»- (بۇ ھەدىسنى بەيھەقى، نەۋەۋى ۋە ئەھمەد رىۋايەت قىلغان).
تاماكا چېكىش بالا – چاقىلارغا، دوست – بۇرادەرلەرگە، قولۇمقوشنىلارغا ۋە پۇل- ماللارغا زىيان سالغانلىقتۇر.
6- پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دەيدۇ : «كىمكى ئاللاھغا ۋە قىيامەت كۈنىگە ئىشىنىدىغان بولسا، قوشنىسىغا ئازار بەرمىسۇن»- (بۇ خارىرىۋايەت قىلغان).
تاماكا چەككەن كىشى ئۆزىنىڭ سېسىق پۇرىقى بىلەن ئايالىغا، بالىلىرىغا ۋە قوشنىلىرىغا، بولۇپمۇ پەرىشتىلەرگە ۋە ناماز ئوقۇغۇچىلارغا ئەزىيەت بېرىدۇ.
7- پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دەيدۇ: «بەندە قىيامەت كۈنى تۆۋەندىكى تۆت نەرسىدىن سورالمىغۇچە ئۇنىڭ ئىككى قەدىمى مىدىرلىمايدۇ: ئۆمرۈڭنى نېمىدە تۈگەتتىڭ؟ ئىلمىڭ بىلەن نېمە ئىش قىلدىڭ؟ مېلىڭنى نەدىن تاپتىڭ ۋە نەگە خەجلىدىڭ؟ جىسمىڭنى نېمىدە چىرىتتىڭ؟»- (تىرمىزى).
تاماكا چېكىدىغان كىشى مېلىنى تاماكىغا خەجلەپ، جىسمىنى ئۇنىڭ بىلەن چىرىتىدۇ.
خۇلاسە:
ئەنە شۇ ئەقلىي ۋە نەقلىي دەلىللەرگە ئاساسەن تاماكا چېكىش ھارامدۇر.

ئاۋات يازمىلار

ئىجتىمائىي ئالاقە سۇپىلىرىدا

تور بىكتىمىزنىىڭ يېڭى مەزمۇنلىرىدىن ئىجتىمائىي ئالاقە سۇپىلىرى ئارقىلىقمۇ خەۋەردار بولالايسىز.

ئىجتىمائىي ئالاقە سۇپىلىرىدا

تور بىكىتىمىزدىكى يېڭىلىقلاردىن ئىجتىمائىي ئالاقە سۇپىلىرى ئارقىلىق خەۋەردار بولۇپ تۇرالايسىز.

سەھىپىلەر